ต้นแบบความสำเร็จ ‘ไข่ผำ GAP’ จ.อุดรธานี ยกระดับมาตรฐาน สู่การขยายผลกลุ่มวิสาหกิจฯ–เกษตรกร

นางสาวพรชาตา บุสสุวัณโณ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 3 อุดรธานี (สศท.3) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เปิดเผยถึงการลงพื้นที่ติดตามสถานการณ์การผลิตไข่ผำ GAP ของเกษตรกรต้นแบบ นางเสาร์ หาญฟ้าเลื่อน ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนไข่ผำนำโชคอุดรธานี ตำบลหนองไผ่ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี เกษตรกรรายแรกของจังหวัดที่สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มจาก “ไข่ผำ” สินค้าเกษตรท้องถิ่น ด้วยนวัตกรรมการผลิตและแปรรูปตามมาตรฐาน GAP (Good Agricultural Practices) ภายใต้แบรนด์สินค้า “ไข่ผำ นำโชค GAP” จนประสบผลสำเร็จและขยายผลสู่เกษตรกรสมาชิกกลุ่มและเครือข่าย

จากการติดตามของ สศท.3 พบว่านางเสาร์ หาญฟ้าเลื่อนริเริ่มก่อตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนไข่ผำนำโชคอุดรธานี ตั้งแต่ปี 2561 ปัจจุบันมีสมาชิก 13 ราย เลี้ยงไข่ผำในรูปแบบทั่วไป จำนวน 50 บ่อ (เฉลี่ย 4 บ่อ/ครัวเรือน) ต่อมานางเสาร์ จึงเริ่มนำร่องเลี้ยงไข่ผำ GAP และประสบความสำเร็จผ่านการรับรองมาตรฐาน GAP ภายในปี 2567 ตนจึงมีแนวคิดต้องการยกระดับกลุ่มวิสาหกิจฯ สู่มาตรฐาน GAP จึงขยายผลโดยการถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีให้กับเกษตรกรสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจฯ และเครือข่ายในจังหวัดอุดรธานีและจังหวัดใกล้เคียง ปัจจุบันสมาชิกทั้ง 13 ราย อยู่ระหว่างการขอรับรองมาตรฐาน GAP และคาดว่าจะผ่านการรับรองภายในปี 2570 ซึ่งปัจจัยสำคัญของการผลิตตามมาตรฐาน GAP จะช่วยควบคุมคุณภาพ ลดกลิ่นคาว และป้องกันการปนเปื้อน โดยเฉพาะเชื้อ E. coli ตะไคร่น้ำ หรือแมลงที่อาจจะปะปนมากับไข่ผำ

ด้านสถานการณ์การผลิตไข่ผำ GAP นางเสาร์ หาญฟ้าเลื่อน ประธานกลุ่มวิสาหกิจฯ เลี้ยงไข่ผำในบ่อซีเมนต์ จำนวน 8 บ่อ (บ่อขนาด 2×4 เมตร) เป็นโรงเรือนแบบปิด ติดตั้งเครื่องกรองน้ำ และเครื่องอบแห้งแบบไฟฟ้าหรือโรงอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์แบบควบคุม สำหรับอาหารเลี้ยงไข่ผำผลิตโดยใช้จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงและใบทองหลางน้ำเพื่อทำ Probiotic หัวเชื้อ โดยมีต้นทุนการซื้อหัวเชื้อตั้งต้นเพียงครั้งเดียว 300 บาท และสามารถขยายพันธุ์เพื่อใช้ในการผลิตอย่างต่อเนื่อง ซึ่งช่วยลดต้นทุนการผลิตอาหารไข่ผำได้ โดยใน 1 ปี สามารถเก็บผลผลิตได้ 24 รอบ (2 รอบ/เดือน) ในแต่ละรอบใช้เวลาเลี้ยงประมาณ 14 วัน จึงเก็บผลผลิตได้ในแต่ละรอบและได้ผลผลิตไข่ผำสด 15 กิโลกรัม/บ่อ/รอบ หรือประมาณ 30 กิโลกรัม/เดือน ราคาจำหน่ายไข่ผำสด GAP (ราคา ณ เดือนตุลาคม 2568) แบ่งเป็น ราคาจำหน่ายหน้าฟาร์ม 150 บาท/กิโลกรัม และพร้อมจัดส่งในราคา 250 บาท/กิโลกรัม นอกจากนี้ ยังมีการนำไข่ผำสดมาอบแห้ง และบด เป็นไข่ผำอบแห้งหรือผงไข่ผำ GAP โดยไข่ผำสด 20 กิโลกรัม สามารถแปรรูปเป็นผงไข่ผำได้ 1 กิโลกรัม จำหน่ายในราคา 2,800 บาท/กิโลกรัม ด้านการตลาด พบว่า ไข่ผำสด GAP ร้อยละ 70 แบ่งจำหน่ายให้เกษตรกร เครือข่ายเกษตรกร และผู้สนใจเพื่อขยายพันธุ์ร้อยละ 50 และประกอบอาหารร้อยละ 20 ส่วนผงไข่ผำ GAP ร้อยละ 30 นำไปจำหน่ายเพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ อาทิ ผงมัทฉะ ผงโรยข้าว น้ำพริกปลาสลิดไข่ผำ

ทั้งนี้ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนไข่ผำนำโชคอุดรธานีได้มีการบูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานภาคีต่าง ๆ ได้แก่ เกษตรจังหวัดและเกษตรอำเภอ ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาคที่ 4 มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี ทั้งในเรื่องการเลี้ยงภายใต้มาตรฐาน GAP การแปรรูปบรรจุภัณฑ์ และเทคโนโลยีการแปรรูป รวมถึงมาตรฐานความปลอดภัยอาหารและการขอ อย. ซึ่งการบูรณาการครั้งนี้ช่วยให้เกษตรกรในเครือข่ายสามารถยกระดับคุณภาพการผลิตลดต้นทุน และเพิ่มมูลค่าผลผลิตไข่ผำได้ ซึ่งกลุ่มวิสาหกิจฯ มีการวางแผนเพิ่มกำลังการผลิตไข่ผำ GAP เพื่อรองรับตลาดในพื้นที่และใกล้เคียง พร้อมมุ่งเน้นการแปรรูป รวมถึงมีแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ คือ น้ำพริกไข่ผำกุ้งแห้ง เพื่อเข้าถึงผู้บริโภคในวงกว้างและสร้างรายได้เพิ่มให้แก่สมาชิก

“การสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับไข่ผำ เป็นกลยุทธ์สำคัญในการขยายตลาดการแปรรูปเป็นผงไข่ผำ (Wolffia Powder) ที่มีความสะอาดและปลอดภัย ถือเป็นแนวทางสำคัญในการตอบโจทย์ตลาดอาหารแห่งอนาคต โดยผงไข่ผำสามารถนำไปใช้เป็นอาหารเสริมและเป็นส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ได้หลากหลาย เช่น อาหารเวชภัณฑ์ เครื่องดื่ม และเบเกอรี่ อย่างไรก็ตาม ไข่ผำที่ผลิตได้มาตรฐาน GAP มีคุณภาพ ความปลอดภัย และราคาสูงกว่าไข่ผำที่เลี้ยงทั่วไป ซึ่งจะตอบสนองความต้องการของตลาดแบบเฉพาะเจาะจง จึงเป็นข้อจำกัดในการเข้าถึงผู้บริโภคในวงกว้าง ดังนั้น การส่งเสริมการตลาดและประชาสัมพันธ์ ตลอดจนการพัฒนานวัตกรรมผลิตภัณฑ์จากผงไข่ผำ เป็นสิ่งสำคัญในการขยายตลาด เพิ่มการรับรู้ของผู้บริโภค และเพิ่มรายได้ให้เกษตรกรต่อไป หากท่านใดสนใจข้อมูลการผลิตไข่ผำ GAP สอบถามได้ที่ นางเสาร์ หาญฟ้าเลื่อนประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนไข่ผำนำโชคอุดรธานี ตำบลหนองไผ่ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี โทร 08 9562 8926” ผู้อำนวยการ สศท.3 กล่าวทิ้งท้าย